Page 4 - Kıbrıs Manşet

4 haber Çarşamba, 9 ekim 2019

sonra kap doludur. Artık yiyecek kalmamıştır ve bak- çözmezsek, başımız derttedir.
teriler çöküş yaşar. Dolayısıyla, toplumların güçlerinin İşin aslı şu ki, bugünkü gidişatımız, sürdürülebilir bir
zirvelerine ulaştıktan çok kısa süre sonra çöküş gidişat değil, yani bu şekilde devam etmemiz imkansız.
yaşamaları, tekrarlanan bir durumdur. Bu sorunlar, yirmi otuz sene içinde çözülecek. Bu şu
Hakan ORAN Bunu matematiksel olarak açıklamak istersek, eğer anlama geliyor: Bu odada 50 - 60 yaşından genç olan-
bugünkü toplumlardan birini incelemek isterseniz, lar, bu paradoksların nasıl çözüldüğünü görecekler, 60
matematiksel fonksiyonun bugünkü değerine, yani yaşından büyükler ise görmeyebilirler, ama çocukları
[email protected] zenginliğe değil, fonksiyonun birinci ve ikinci türevler- ve torunları kesinlikle görecek. Bu çözümler, iki şekilde
ine bakmanız gerekir. Bu genel kurallardan biridir. İkinci tezahür edebilir: ya biz bu sürdürülemeyen fitillere
TOPLUMLAR NEDEN ÇÖKER 3 bir genel kural da, toplumları diğerlerinden daha acilen müdahale ederek kendimize uygun, bizim
kırılgan yapan, çoğunlukla ilk bakışta görünmeyen seçtiğimiz, hoş çözümler buluruz, veya bu problemler,
(TOPLUMLARIN ÇÖKÜŞÜNDEKİ
çevresel faktörler olduğu ve bu faktörlerin çoğunun bizim seçimimiz dışında, tatsız şekillerde çözüme
ORTAK İPUÇLARI)
henüz iyi anlaşılmadığıdır. ulaşır: Savaş, salgın hastalık ve kıtlıkla.
Peki Günümüzdeki sorunların sonuçları ne olacak? Ancak kesin olan, bu sürdürülemez gidişatın şu ya da
Dünkü yazımızda toplumların neden çöktüğünden Günümüzde, geri sayıma devam eden bir düzine saatli bu şekilde yirmi otuz sene içinde çözülecek olması.
bahsetmiş ve bu çöküşü biz Kıbrıs Türklerine bomba olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu bombaların Günümüzde karşılaştığımız büyük sorunlar, bizim kon-
uyarlamıştık. bazılarının fitilleri 20 - 30 yıllık fitiller, hiçbirininki de 50 trolümüz dışında olaylar değil. En ciddi tehdit, bizi çare-
Bugünkü yazımızda da yapılan çalışmalarla ortaya yıldan fazla değil. Bu bombaların herhangi biri sonumuz siz
çıkan bu çöküşleri yaşayan toplumların ortak olabilir. Bunlar, su, humuslu toprak, iklim değişikliği, bırakacak, bize çarpmak üzere olan bir asteroid değil.
ipuçlarına bakacağız. mütecavüz türler, fotosentetik tavan, nüfus problem- Aksine, karşılaştığımız bütün ciddi tehditler, kendi
İlginç bir ortak ipucunun şu olduğu söyleniyor ; toplum leri, zehirli atıklar, vs...,. Toplamda yaklaşık bir düzine. yarattığımız sorunlar. Bu sorunları biz yarattığımıza
bir kere en tepesine çıktıktan sonra çöküşün ne kadar Bunların hiç birinin fitili 50 seneyi geçmese de, göre, bunları
hızlı geldiğiyle ilgili. çoğunun fitili sadece 20 - 30 senelik, bazı bölgelerde çözmemiz de mümkün.
Birçok toplum yavaş yavaş yok olmamış. Daha çok de fitil çok daha kısa. Demek ki, bu sorunları ortadan kaldırmaya kudretimiz
toplumlarını inşaa ettiler, zenginleştiler ve güçlendiler, Bugünkü hızla, Filipinler'deki ulaşılabilir odunluk yetiyor. Özellikle, her birimiz ne yapabiliriz?
sonra kısa bir zaman içinde, zirveye erişmelerinden ağaçları beş yıl içinde kaybedeceğiz. Bu seçimlerle ilgilenenlerimiz için yapılabilecek birçok
yirmi otuz yıl içinde çöktüler. Solomon Adaları'ndaysa odun ağaçlarının bitmesine şey var.
Örnek olarakta Yucatan maya kültürü gösteriliyor; Yu- sadece bir yıl kaldı, üstelik bu Solomonlar'ın en büyük Anlamadığımız ve anlamamız gereken çok şey var.
catan yarımadasındaki klasik ova Maya kültürü, erken ihraç ürünü. Bu durum Solomon Adaları'nın ekonomisi Öte yandan, anladığımız ancak yapmadığımız, ama
800'lerde çökmeye başlamış. Bu Mayalar'ın en büyük için muhteşem olacak. yapmaya başlamamız gereken birçok şey de var.
eserlerini yaratmalarından ve nüfuslarının zirve Dünyanın çevresel sorunlarını çözmek için yapmamız Musluğumuzdan damlayan suyumuzu
yapmasından sonraki otuz kırk yıl içinde gerçekleşti. gereken en önemli şey nedir?' diye bana soranlara önemsemeliyiz.Toprağımızıda kirleten çoraklaştıran
Bir örnek daha vermek gerekirse, Sovyetler Birliği'nin cevabım, çevrenin evimiz olduğunu unutmuş sebzemizde meyvemizde
çöküşü, gücünün zirvesine ulaşmasından sonraki yirmi olmamızdır.Bu unutmuş olduğumuz şeyi tekrar zehirli kimyasalları kontrolsüzce kullanmaktan
otuz, hatta belki de on yıl içinde gerçekleşti. hatırlamamız gerekiyor. vazgeçmeliyiz.Dağlarımızı delik deşik etmekten,plas-
Bunu deney kabındaki bakterilere benzetebiliriz. Dahada önemlisi aslında bizim sonumuzu getirebile- tik poşetleri kullanmaktan vazgeçmeliyiz.Yapanlara
Deney kabında bakteriler çoğalır. Her kuşakta cek bir düzine sorun var. Bunların hepsini çözmeliyiz; karşı korkusuzca karşı durmalıyız.
sayılarının ikiye katlandığını farzedelim: Sonlarının çünkü on birini çözüp de on ikincisinde tıkanırsak, Bu dünyada ancak Toprağımız havamızı suyumuzu ko-
gelmesinden beş kuşak önce deney kabının 16'da 15'i başımız dertte demektir. rursak biz ve bizden sonrakilerin yaşamaya devam
boştur, sonraki kuşakta 4'te 3'ü boştur, sonraki Örnek olarak, su, humuslu toprak ve nüfus edebileceğini
kuşakta da yarısı boştur. Yarısı boş olduktan bir kuşak sorunlarımızı çözüp de zehirli atık problemlerimizi unutmamalıyız.

KTÖS'ten, Bakan Atakan'a

Sendika, devletin araç ruhsatlarından

sert tepki! 82 milyon alacağı olduğunu kaydetti.

Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası emeklilere verilen hayat pahalılığı ile
(KTÖS), Bayındırlık ve Ulaştırma Ba- maaşlardan kesinti yapılarak trafik
kanı Tolga Atakan’ın dün Meclis’teki projelerine aktarmaları gerektiğine
konuşmasında devlet çalışanlarına vurgu yapmıştır.”
yapılan bazı ödemelerin askıya alına- “Okul yapmak için öğretmen hazır-
rak seyrüsefer ve sabit radar geliri lık ödeneklerine, hapishane yapmak
gibi gelirlerin trafik projelerine akta- için gardiyanların ödeneklerine, has-
rılmasına ilişkin açıklamasını eleştire- tane ilaç için doktor ve sağlık çalışan-
rek, bakanın, devletin araç larının maaş ve ücretlerine göz diken
ruhsatlarından alacaklarını, vergi anlayış, bu acı olay karşısında da
borçlarını ve vergi adaletsizliğini gör- hortlamıştır” iddiasında bulunan Elcil,
mezden geldiğini savundu. devletin araç ruhsatlarından 82 mil-
Sendika, devletin araç ruhsatların- yon alacağı olduğunu belirtti.
dan 82 milyon alacağı olduğunu kay- Elcil, Atakan’ı eleştirerek sermaye-
detti. darlardan adil vergi alınmadığını, teş-
Yazılı açıklama yapan KTÖS Genel viklerin yanlış uygulandığını, Ercan
Sekreteri Şener Elcil, şu yorumda bu- Havaalanı işletmesinden vergi tahsil
lundu: edilemediğini, her sokağa cami yapıl-
“Ulaştırma Bakanı Tolga Atakan dığını ve cemaati olmayan camilere
trafikte önlem alınmaması nedeniyle 152 imam istihdam edildiğini savundu.
yaşanan çarpışmalar ve ölümlerle il- Bakan Atakan’ın, trafikte araç kulla-
gili suçluyu buldu. Atakan dün mec- nanların yabancılaştığını ve tüm yol
liste yaptığı konuşmada sabit altyapısının Ankara’da yapılan ihale-
radarlardan kesilen cezalarla ilgili 14 lerle Türkiyeli şirketlerce Türkiye ko-
milyon tahsil ederek gelir elde ettik- şullarına göre yapıldığını gizlediğini
lerini, projeleri hazır olmasına rağmen, savunan Elcil, “Hepsinden önemlisi
memur, öğretmen, tüm devlet çalı- adanın kuzeyine nüfus aktarılmaya
şanları ve emeklilere ödenen maaşlar devam edildiğini ve askeri harcamalar
yüzünden trafik alt yapısına kaynak için bizim bütçemizden 680 milyon TL
aktaramadıklarını bu yüzden memur, ödediğimizi söylemekten korkmak-
öğretmen, tüm devlet çalışanları ve tadır.” iddiasında bulundu.