Page 4 - Kıbrıs Manşet

4 HABER Salı, 24 Aralık 2019

kalp krizi ve felç riskinin artmasına sebep oluyor. lunuyor.
Bugün doğan çocuklar ergenlik dönemine Ürünlerin uluslararası hava, deniz, kara ulaşımı ile
geldiklerinde hava kirliliğinin etkisi daha da artmış uzak ülkelerden ithal edilmesi de karbon ayak izini
olacak. artırır.
Hakan ORAN Sıcaklık artışının, yetersiz beslenme ve artan Ayrıca bazı üreticilerin yoğun enerji kullanan ser-
gıda fiyatları gibi sonuçlarının yükünü en çok alarda mevsim dışı ürünler üretmesi de ekstra bir
çocukların taşıyacağı öngörülüyor. yük yaratır.
[email protected]
Bulaşıcı hastalıklardaki artıştan en çok etk- Bu nedenle kendi bölgemizde yetişen ürünleri ve
ilenecek kesimin de çocuklar olması öngörülüyor. mevsim ürünlerini tüketmek gerekir.
Çocuklarımıza Sıcak ‘’Bu iş daha çok sanayileşmiş ülkelerde Bazı araştırmalar, çocuk sayısının az olmasının
Torunlarımıza Çok Sıcak Bir yaşayanların sorunu çünkü havayı en fazla onlar iklim değişikliğine yaptığımız katkıyı azaltmanın en
Dünya Bırakıyoruz kirletiyorlar’’Amerikalılar Çinliler önce bu sorunu iyi yolu olduğunu ortaya koysa da bu sonuç
çözsün diyenler olduğunu duyabiliyorum. tartışmalı.
Fakat emin olun ister Amerika ister Çin olsun Zira burada, çocukların karbon salınımından
Günden güne azalan alım gücü ,yükselen döviz
ve artan borçlar,bir bir kapanan iş yerleri ,artan onlarıda zorlayacak harekete geçirecek bizimde ebeveynlerin mi sorumlu olacağı, çocuk sahibi
birey olarak yapabileceklerimiz var. olmanın bir insan hakkı olduğu gibi felsefi sorular
hırsızlık ve şiddet olayları ,eğitimde sağlıkta
yaşanan onlarca sorun arasında şimdi bunumu dert Hem yurttaş hem de tüketici olarak hükümet- devreye girer.
lerini ve şirketleri yapılması gereken değişiklikler Ortalama bir insanın yıllık CO2 salınımı 5 ton
edelim diyenleriniz olacaktır.
Fakat bunuda artık gayle etmeniz gerekiyor. konusunda adım atmaya zorlayabiliriz. civarındadır. 16,5 ve 11,5 ton ile ABD ve Güney Kore
Eğer biz hayatımızdan memnun bir şekilde bu en yüksek ortalamaya sahiptir. Pakistan ve Filipin-
Çünkü eğer bu sorunu umursamaz ve önlem
almazsanız yukarıda saydıklarımızdan çok daha konuda sesimizi çıkarmazsak onlarda bu konuda ler gibi gelişmekte olan ülkelerde ise bu ortalama 1
bir şey yapmak için koltuklarından tona kadar düşer.
büyük bir sorun kapımızın önünde ve içeride girdi
girecek. kımıldamayacaklardır. Aynı ülke içinde bile zenginlik durumuna göre
Eğer bu sorunla ilgili farkındalığı her bir birey Yüksek karbon salınıma neden olan CO2 salınımı farklılık gösterir, zenginleştikçe mik-
olarak genele yaymazsak çocuklarımıza "sıcak" ve sektörlere(Örneğin, karbon salınımı en fazla olan tar artar.
"sağlıksız" torunlarımıza ''çok sıcak'' ve ''daha havayolları ) yatırım yapan şirketlerden ve diğer Ve ağaç dikin
sağlıksız'' bir dünya bırakacağımız gereceği artık işletmelerden kaçınabilir günlük yaşantımızda bu Ağaç dikmek iklim değişikliği ile mücadele et-
teori değil bir gerçek. tür mal ve hizmet alımından uzak durabiliriz. menin en etkili ve en masrafsız yolu.
Biz bu dünyayı terk ettikten sonra onlar daha Bu bakımdan en etkili yöntem otomobil Bir grup araştırmacının Science’ta yayımladıkları
kullanımını sınırlamaktır. Plastik ve ambalajlı ürün- bir makaleye göre, iklim değişikliğiyle savaşmanın
fazla hasta olacaklar. Emin olun bizim
yaşadığımızdan daha az yaşayacaklar.Bunu leri satın almaktan kaçınmaktır. en iyi yolu ağaç dikmek olabilir. Çünkü ağaçlar fo-
Otomobil kullanımı, yürümek, bisiklete veya tosentez sırasında atmosferdeki karbondioksiti
isteyenlerimiz olabilirmi.
Açıkçası sanmıyorum. toplu taşıma araçlarına binmekten çok daha fazla tüketirken oksijen ve besin üretiyor. Özellikle hızlı
çevre kirliliğine neden olur. büyüme sürecindeki genç ağaçlar atmosferden
Temiz Hava Hakkı Platformu’nun açıklamasına
göre, hakemli tıp dergisi Lancet'te yayımlanan Sanayileşmiş ülkelerde kişi başına düşen CO2 yüksek miktarda karbondioksit alıyor
salınımı yılda 9,2 ton civarında. Otomobil Benim tek başıma yapacaklarım toplamı ne kadar
“Lancet 2019 Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım
Raporu (Lancet Countdown)” adlı yeni rapor, iklim kullanımından vazgeçmek bunun dörtte bir etkiler?diyebilirisiniz fakat
oranında azalması anlamına geliyor. İsveçli çevre aktivisti Greta Thunberg geçen
değişikliğinin hali hazırda çocukların sağlığına zarar
verdiğini ve Paris Anlaşması hedeflerine Konutlarda kullanılan enerji kaynağı olarak sene sadece ailesine ve okuluna değil, şirketlere
güneş enerjisinin maliyeti 2010'dan bu yana ve hükümetlere de meydan okuyup tek başına
ulaşılamadığı durumda bir neslin tamamının refah
seviyesini etkileyeceğini ortaya koyuyor. yüzde 73 azalmış ve Latin Amerika,Asya ve eyleme geçtiğinde 15 yaşındaydı.Şimdi bütün
Afirka'da en ucuz elektrik enerjisi kaynağı haline dünyada milyonlarca kişi Greta'yı izliyor
Yüksek karbon emisyonları ve iklim değişikliğinin
mevcut şekliyle devam ettiği bir süreçte bugün gelmiştir. Çevre konusunda bir kişide gelişen duyarlılık
Fosil yakıtların yanı sıra iklim değişikliğine en eğiliminin başkalarına da yansıdığını gösteriyor
dünyaya gelen bir çocuk, 71. yaş gününde yaklaşık
4˚C ısınmış bir dünya ile karşılaşacak. fazla etkide bulunan faktör gıda sanayi, özellikle araştırmalar.
et ve süt ürünleri. Örneğin bir mahallede güneş enerjisi kullananlar
Bugün 1 derecelik bir artışın nelere sebep
olduğunu görüyoruz.Fırtınalar kasırgalar.Ani Dünyadaki sığır sürülerini bir ülke olarak varsa diğerlerinin de aynı şeyi yaptığı veya
düşünsek, sera gazı salınımı bakımından Çin ve insanların artık daha az et yediğinin telkin edildiği
bastıran selli yağmurlar ,ceviz büyüklüğündeki
dolular. ABD'nin ardından üçüncü sırada gelirdi. bir kafede siparişlerde et oranının azaldığı
Et üretimi küresel ısınmaya neden oluyor. görülüyor.
Soğuk günler, soğuk geceler ve don olayları
karasal alanların çoğunda daha az sıklıkla Sığır beslemek fazla miktarda su tüketimi, sera Zira sosyal bilimcilere göre, çevremizdeki
gazı salan gübre kullanımı ve geniş arazilerin insanların ne yaptıklarını gözlüyor, inanç ve
görülürken, sıcak günler ve sıcak geceler daha sık
görülüyor. Deniz seviyeleri yükseliyor. otlak olarak kullanılması anlamına gelir. Bu arazi- eylemlerimizi ona göre ayarlıyoruz. Komşularımız
lerin bir kısmı ormanları yok ederek elde edilir. enerji tasarrufu, çevre koruması, geri dönüşüm
Buzul gölleri artıyor. Karasal sistemlerde kuş
göçü ve yumurtlama olaylarının zamanlamalarında Bu konuda fark yaratmak için ille de vejetaryen gibi konularda adım atmışsa bizim de atma
veya vegan olmak gerekmez. Et tüketimini olasılığımız yükselir.
değişiklikler görülüyor.
Deniz ve tatlı su biyolojik sistemlerinde buz yarıya indirmek bile karbon ayak izinin yüzde 40 İster Çinde ister Türkiyede isterse Kıbrısta
azaltılmasını sağlar. olsun, iklim değişikliği herkesin hayatını etkileye-
örtüsü, tuzluluk, oksijen seviyelerinin yanı sıra
sıcaklık değişimleri gözleniyor. Bunun etkisini artırmak üzere işyerleri toptan cek.
et kullanımını sınırlayabilir. Bireysel düzeyde değişim beklemek, ülkeler-
Yükselen sıcaklıklar ve yağış oranlarının düşmesi
kuraklık ihtimalini artırırken, bu durum su ve besin Uçaklarda fosil yakıtı kullanılıyor ve buna başka üstü değişimi geciktirmektedir; Çünkü politikada
bir alternatif enerji kaynağı henüz bulunamadı. çok aktif bir role sahip olan fosil yakıt endüstrisi,
kaynaklarını tehdit ediyor.
Uzmanlar "su kıtlığı yaşayan insanların" sayısının Güneş enerjisi kullanımı ile ilgili deneyler bu gecikmeler için halkı suçlayabilmektedir: "İn-
yapılmış ve başarılı olmuşsa da bunun ticari sanlar değişmekte zorlandığı için iklim krizi devam
önümüzdeki 20 yıllık sürede 180 milyondan 250
milyona yükseleceğine dikkat çekiyor yolcu uçaklarında kullanılması on yıllar alacak ediyor.", "Biz hala kâr edebiliyoruz; çünkü birçok
görünüyor. insan halihazırdaki yaşamlarından memnunlar."
Bu durum, gelecek neslin sağlığının, hayatlarının
her aşamasında tehdit altında olması anlamı Normal bir transatlantik uçuş sırasında havaya diyebilmektedirler.
1,6 ton CO2 salınır. Bu Hindistan'da bir kişiye Bunun için, insanlarla konuşurken en çok
taşıyor.
Paris Anlaşması, bugün doğan bir çocuğun 31 düşen yıllık miktara eşdeğer. karşılaştığım soru ‘’ben ne yapabilirim ki ‘’oluyor.
Bazı bilim insanları bu konuda adım atmak için Onlara hep aynı şeyi söylüyorum:
yaşına geldiğinde, gelecek nesillerin daha temiz
hava, güvenli içme suyu ve besin değeri yüksek toplantı yerine uçakla gitmek yerine uzaktan “Gerekmedikçe araba sürmeyin.
bağlantılı telekonferans yöntemini kullanıyor. Yapabiliyorsanız yürüyün , işlerinizi yürüyerek
gıdaların güvence altına alındığı, küresel ölçekte
2050 net sıfır hedefine ulaşıldığı bir dünyada Ayrıca uçak yerine trene binmek, uzak ülkelere yada bisiklet kullanarak halledin
değil yakın yerlere tatile gitmek de uçuşları ve insanları örgütleyin.
yaşaması anlamına geliyor.
Raporun öne çıkan bulguları ise şöyle: azaltıyor. Eğer yaşadığınız yerde bu konuda bir mücadele
Satın aldığımız her şeyde ya üretim yöntemi ya yoksa mahallenizden Avutralyaya kadar, çarşıda
Bugün doğan bir çocuk, fosil yakıtlar ve artan
sıcaklıkların etkisiyle ergenlik ve yetişkinlik da ürünün taşınması vasıtasıyla oluşan bir karbon pazarda sizinle mücadele edecek birilerini arayıp
ayak izi vardır. bulun’’
dönemleri boyunca daha fazla toksik hava soluya-
cak. Örneğin tekstil, küresel üretim kaynaklı CO2 Bunları yaptıktan sonra eğer hala ‘’Vaktim
salınımının yüzde 3'ünü oluşturuyor. Modadaki hızlı var’’diyorsanız , o zaman tüm ampüllerinizin LED
Bu durum, özellikle akciğerleri gelişmekte olan
gençlere zarar veriyor. Bu nedenle hava kirliliği, değişimin giysilerin kullanım ve dayanma süresini olduğundan ve buzdolabınızda mevsiminde
azaltması da bu oranın yüksekliğine katkıda bu- yetişen ürünler olduğundan emin olun.
akciğer işlevinin azalmasına, astımın ilerlemesine,