Page 4 - Layout 1

4 HABER Pazartesi, 9 Eylül 2019

Soruyu genelleştirmek mümkün: İnsanlar, bariz çöp kutusu koymuyordur. Dolayısıyla Ali de ne yapsın,
şekilde kötü olan davranışları neden sergilerler? Eğer yere atmak zorunda kalıyor. Bu durum Ali’nin destekle-
kendilerinden başka hiç kimseyi umursamayan bencil yici bir çevreye ihtiyacı var deriz.
varlıklar değillerse, bu davranışların sebebi ne? Ve Bu tarz durumlarda devlet kurumlarına çok büyük
Hakan ORAN daha önemlisi, bu sorunu nasıl çözebiliriz? yük düşüyor. Sokakların temiz ve kullanılabilir çöplere
Gelin bu konuda yapılan çalışmalara bakalım. sahip olduğundan emin olunması, çevre kirliliğini dik-
Sigara çöpü örneğinde, sorunun kökenlerine indiği- kate değer miktarda azaltıyor.
[email protected] nizde, bunun bir bilgi ve davranış problemi olduğunu Olasılık 5:
görürsünüz. Son bir seçenek, Ali’nin problemi tamamen anlaması
Spesifik bir kişi çevreyi umursamıyor olabilir; ancak ama zerre umursamaması..
xx milyonlarcası bunu yaptığında, sadece umursama ya İşte saydığım diğer tüm olasılıkların dışında
da umursamama ile açıklamak mümkün olmaz. kalan Ali için tek çözüm, çevrenin davranışı cezalan-
Bir “Ali” karakteri düşünün: Ali, sürekli sigara içen ve dırması ve ödüllendirmesidir. Burada yine devletlere iş
çöpünü her seferinde yere fırlatan biri olsun. Bu Ali düşer: Geçirdikleri makul ve uygulanabilir yasalar ile
neden böyle? Ali’ye her çöpü için 1000 lira ceza kesebilirler. Bu ceza,
Olasılık 1 birkaç seferden sonra Ali’nin davranışını değiştirmesini
Sağlık bakanlığı temel sağlık hizmetleri Tütün Ürün- “Ali’nin sigara çöpünü yere atmanın bir problem ol- sağlayabilir.
lerinin Zararlarından Korunma ve Denetim Yasası” duğuna dair farkındalığı yoktur” deriz. Yapılan çalışmalar ortaya çıkan sonuçlar böyle ;
uyarınca sigara içme yasağına uygunluk açısından Bu durumda, Ali’nin farkındalığını arttırmamız gere- Ve gelelim yasalarla alınan tedbirlere;
kurum ve kuruluşları ilk ve en son denetlemesini 22 kir. Sosyal medyada buna benzer kişilerle yapılan gör- Ve ,Sayın Ali Pilli .Sağlık Bakanım.
Ocak 2019 tarihinde yapmış. sel çalışmalar farkındalığı artırabilir. Şu bir gerçek ki bir yasa, ancak ve ancak uygulanırsa
O tarihten sonra herhangi bir denetim yapılmamış Olasılık 2: anlamlı ve etkilidir; yoksa bir kağıt parçasından ibaret-
olsa gerek çünkü web sayfalarında yeni bir denetimle Ali, davranışının doğaya zarar vermediğine inanıyor tir.O nedenle her konuda olduğu gibi bu konudada
ilgili bilgi yok.Zaten basınada yansıyan bir denetim yok. olabilir. Bu durumda Ali’nin sahip olduğu bilgi hatalıdır. yasaların uygulanabilir olması anahtar faktördür.
Yani Anayasa, Hukuk devleti, yürütmenin görevleri Bunu düzeltmenin tek yolu, Ali’nin ve çevresinin bil- Fakat illa cezalandırıcı ve negatif olmak zorunda de-
hepsi hikaye.. gisini arttırmaktır. ğiliz; ödüllendirici ve pozitif de olabiliriz.Sağlık Bakanlığı
Ölen ölsün kalan sağlar bizimdir misali.. Eğitim ve doğru bilgilerin kişilere ulaştırılması önem- bu anlamda bir program tertipleyebilir veya örneğin
Herkes başının çaresine baksın meselesi. lidir. bazı belediyeler, belli sayıda sigara çöpünün toplanması
Neyse uzatmaya gerek yok. Örneğin sigara izmaritleri kağıttan ibaret değildir; bol karşılığında belli bir miktar ödül koyabilirler. Böylece ce-
Bu yazı “Tütün Ürünlerinin Zararlarından Korunma miktarda sentetik kimyasal madde içerir ve bu mad- zaya gerek kalmaksızın çöplerin yere atılması azaltılabi-
ve Denetim Yasası” uyarınca sigara içme yasağına uy- deler doğa için toksiktir. lir; hatta Ali diğer insanlar tarafından atılmış çöpleri
gunluk açısından kurum ve kuruluşları sürekli denetle- Olasılık 3: bile toplayabilir.
mesi ve para cezası verilen yerlerin cezalarınında tahsil Bir diğer olasılık şu: Ali sorunun farkında olabilir; Daha ne olsun, Ali mis gibi adam oldu!
edilmesini sağlaması gerekenlere ve onların bağlı ol- ancak onun için bu sorun öylesine ufak bir sorundur ki, Bazense yasal bir ceza veya ödüle gerek kalmaz.
duğu Bakan ve Bakanlığa ithaf edilmiştir. davranışını değiştirmeye gerek görmez. Sonuçta mil- Çünkü toplum baskısı bireylere yön verir.
İnsanlar her yıl 4.5 trilyon, evet 4.5 trilyon adet si- yonlarcası yere izmarit atarken, Ali atmış, atmamış, ne En güçlü sosyal baskı ise, birkaç saniyenizi ayırıp kötü
gara izmaritini doğaya atıyor! fark eder, öyle değil mi? davranışı sergileyenleri sözlü olarak uyarmaktır.
Bu, yılda 750 kiloton atık demek! Yani o ufacık si- Böyle bir durumda Ali’nin motivasyon eksiği olduğu Yapılan çalışmalar, bir kişinin çöpünü atmadan önce
gara izmariti tanecikleri birleşerek her yıl bir dağ olu- söylenebilir ve çözümü, motivasyonunu ortalamada 12 adım attığını gösteriyor.
yor! arttırmaktır.Ali çalışma gruplarına dahil edilebilir.Teş- Yani bir kişinin elinde çöp belirdikten sonra ortalama
Örneğin Amerika’da bu, sokağa atılan çöplerin tam vik edici projelerde yer alması sağlanabilir.Burada dev- 12 adımda çevre kirleniyor. Bunu gördüğünüzde kibarca
%50’sine karşılık geliyor! Bu çöplerin toplanması için letede büük görevler düşmektedir. müdahale edebilirsiniz.
yılda 11.5 milyar dolar harcıyorlar. Mesela Ali okyanus yaşamına hayran olabilir. Benim önerim, yere çöp attığını gördüğüm birine,
Peki ama İnsanlar Neden Bunu Yapıyor hiç düşün- Dolayısıyla sigara izmaritlerinde bulunan ağır metaller, onun çöp olduğunu bilmeme rağmen “Pardon, bir şey
dünüzmü? nikotin ve diğer karsinojen kimyasalların özellikle de su düşürdünüz.” demek.
Bunlar diğer insanları ve Dünya’yı en ufak umursa- ekolojisine ne kadar büyük zararlar verdiğinden söz Böylece ortam gerilmemiş olur; çünkü kimse açık
mayan berbat kişilermidir.Elbette ki değil. Sigara çö- edilmesi, Ali için bir motivasyon olabilir. açık suçlanmaktan hoşlanmaz.
pünü yere atan herkes canavar değil. Hatta bu kişiler Olasılık 4: Tabii Ali’nin kendince haklı bahaneleri de Ama kimse de “Yok arkadaş, o zaten çöp.” demez;
etrafınızda, ailenizin içinde bile olabilir. Üstelik bu sa- olabilir. Belki Ali hayatta sigara çöpünü yere atmazdı çünkü çoğu insan yaptığının kötü olduğunu bilir. Derse
dece sigara izmariti ile ilgili olmak zorunda da değil. da,yaşadığı mahallenin belediyesi kaldırımlara yeterince de… Üç beş densiz için denemekten vazgeçmeyin deriz.

POLİSİYE OLAYLAR

Polis, önceki gün saat 17.30 sıralarında, Zaroğlu: Hükümet
Gazimağusa’da Mustafa Kemal Bulvarı
üzerinde üç kişi arasında kavga çıktığını
bildirdi.
Polis Basın Bülteni’ne göre, A.A (E-40)
ve M.A’nın (E-40) bir taraf olup, C.A (E-
32) ile aralarında alacak verecek mese- sendikaya teslim!
lesi yüzünden çıkan tartışama sonucu
birlerinin vücudunun muhtelif yerlerine
elleri ile vurmak sureti ile kavga etti. Bu
sırada C.A’nın, yüzüne aldığı darbeden
dolayı burun kemiği ve sinüs ön duvar KIB- TEK' e yapılacak yatırım kararının sadece hükümeti il-
kemiği kırıldı. gilendirdiğini, asla sendikanın görev alanına girmediğini be-
C.A, Gazimağusa Devlet Hastane- lirten Zaroğlu, hükümetin kapıya dayanan grevi önleyebilmek
si’nde yapılan ilk yardım tedavisinin ar- adına kendisinde olan gücü ve iradeyi sendikaya devrettiğini
dından Lefkoşa Dr. Burhan Nalbantoğlu öne sürdü.
Devlet Hastanesi’ne sevk edilerek bu-
rada kontrol altına alındı. Yeniden Doğuş Partisi (YDP) Genel Başkan Yardımcısı Ber-
Polis, bahse konu şahısların tutuklan- tan Zaroğlu, Ekonomi ve Enerji Bakanlığının Elektrik Kurumu
dığını, soruşturmanın devam ettiğini bil- Çalışanları Sendikası (EL-SEN) ile mutabakat metni imzala-
dirdi. masını eleştirerek, metni imzalamakla hükümetin sendikaya
teslim olduğunu savundu.
HIRSIZLIK Zaroğlu yaptığı yazılı açıklamada, “KIB-TEK adına, Enerji
Öte yandan 4 Eylül ile 6 Eylül tarihleri bakanı ile, EL- SEN Başkanı arasında imzalanmış bulunan 4
arasında, Girne’de Ziya Rızkı Caddesi maddelik yatırım protokolü, hükümetin, ülkeyi yönetme ira-
üzerinde faaliyet gösteren “Sonet İnter- desinin EL-SEN’e devri anlamına gelmektedir. Aynı zamanda
net Cafe” isimli işyerinde yazar kasa içe- hükümetin sendikaya karşı ne kadar aciz kaldığını da göster-
risinden 700 TL nakit para çalındığı, mektedir” iddiasında bulundu.
olayın polisin bilgisine gelmesi üzerine KIB- TEK' e yapılacak yatırım kararının sadece hükümeti il-
yürütülen soruşturmada meselede zanlı gilendirdiğini, asla sendikanın görev alanına girmediğini be-
olarak görülen B.U’nun (E-19) tutuklan- lirten Zaroğlu, hükümetin kapıya dayanan grevi önleyebilmek
dığı, soruşturmanın sürdüğü belirtildi. adına kendisinde olan gücü ve iradeyi sendikaya devrettiğini
öne sürdü.